مصرف دخانیات مهم‌ترین عامل بازدارندۀ توسعه پایدار برای کشورهای در حال توسعه است زیرا موجب گسترش بیماری، فقر و تحمیل بارسنگین هزینه‌های سلامت بر بودجۀ عمومی دولت است. از آنجایی‌که مصرف دخانیات به عنوان اصلی‌ترین عامل خطر بیماری‌ها ومرگ و میر در اولویت توجه سازمان بهداشت جهانی قرار گرفته است و نظر به اینکه این همه‌گیری در حال جابه‌جایی از کشورهای پیشرفته به سمت کشورهای در حال پیشرفت است و پیش‌بینی می‌شود در خلال سال‌های آینده این معضل بهداشتی و اجتماعی می‌تواند به عنوان مهم‌ترین موضوع برای کشور ما مطرح گردد، اجرای برنامه‌های کنترل دخانیات ضروری به‌نظر می‌رسد.

جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران سازمانی مردم نهاد(ان جی او) است که در سال ۱۳۶۲ با تلاش تعدادی از پزشکان و استادان دانشگاه، با هدف مبارزه با دخانیات و آگاه سازی عمومی دربارۀ بیماری‌های ناشی از آن و مضرات گشتردۀ آن در زمینۀ بهداشتی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تاسیس شد. تحقیق و پژوهش در زمینۀ کنترل و پیشگیری از مصرف دخانیات همواره یکی از اهداف اصلی این جمعیت در طول این سال‌ها بوده‌است. بر این اساس، جمعیت با تلاش فراوان، مجموعه‌ای تحقیقاتی برای نیل به این اهداف تاسیس نمود که در سه دهه گذشته فعالیت داشته و توانسته به عضویت انجمن‌های بین المللی کنترل دخانیات(FCA) بپیوندد. واحد پژوهش جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات با تکیه بر تجربۀ سه دهه فعالیت در حوزه‌های پژوهشی، درمانی و خدمات مردم نهاد و با هدف تبدیل شدن به قطب پژوهشی کنترل دخانیات در سطح منطقه‌ای و بین المللی، با مجوز شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش در سال ۱۳۹۵به یک مرکز تحقیقات تبدیل شده است که نخستین مرکز تحقیقات یک سازمان غیردولتی در حوزه دخانیات به‌شمار می‌رود.

مرکز تحقیقات کنترل دخانیات که در حوزه فعالیت‌های دانشگاه علوم پزشکی ایران قرار دارد در تلاش است تا با رویکردی همه جانبه در زمینه‌های آموزشی، تحقیقاتی،فرهنگی، خدماتی و… به بررسی مسائل مربوط با دخانیات بپردازد.

مهم‌ترین ماموریت و فعالیت‌های این مرکز عبارتند از:

۱-توسعه و کاربرد دانش در زمینۀ کنترل و پیشگیری از دخانیات

۲-انجام پژوهش‌های بنیادی، اپیدمیولوژیک و بالینی در جهت اصلاح نظام بهداشتی و درمانی کشور در زمینۀ دخانیات با هدف پاسخ‌گویی به نیازهای جامعه

۳-همکاری و مشارکت همه جانبه با دانشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها، مراکز تحقیقاتی، ارگانها، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی در داخل و خارج از کشور

۴-توانمندسازی نیروی انسانی و تشویق و به‌کارگیری آنها در زمینۀ کنترل دخانیات

۵-بستر سازی به‌منظور نهادینه کردن پژوهش در ارائه خدمات فرهنگی، آموزشی-پژوهشی، بهداشتی و مدیریتی